„ZIELONY” JĘZYK DANYCH: JAK STANDARDY GS1 WSPIERAJĄ ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

Mając rzetelne i kompletne dane, można planować i skutecznie mierzyć realizację założonych celów. Ale czy tylko biznesowych? Okazuje się, że nie tylko. W 2022 roku GS1 Polska przeprowadziło badanie wśród Uczestników Systemu GS1 – reprezentantów branż takich jak handel, transport, spedycja i logistyka (TSL), przemysł czy ochrona zdrowia. Aż 73% respondentów tego badania uważa, że standardy GS1 wspierają zrównoważony rozwój ich organizacji i pomagają im w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju, zdefiniowanych przez ONZ.

Wśród najbardziej istotnych celów były:

• Cel 8 – Wzrost gospodarczy i godna praca (najważniejszy dla 48% badanych uczestników),
• Cel 9 – Innowacyjność, przemysł, infrastruktura (najważniejszy dla 43% uczestników),
• Cel 3 – Dobre zdrowie i jakość życia (najważniejszy dla 41%) oraz Cel 12 – Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja (najważniejszy dla 40%).

Zapytani o to, jak konkretnie standardy GS1 wspierają ich firmy, przebadani Uczestnicy Systemu GS1 wskazywali, że standardy GS1 pomagają im: zapewniać bezpieczeństwo produktów i usług (40% badanych), w monitorowaniu łańcucha dostaw (44%) czy skracaniu czasu poszczególnych transakcji w ramach dostaw i zmniejszaniu ilości formalności z nimi związanych (39%). Około 20% wskazało również, że pomagają zmniejszać zużycie surowców (24%) i liczbę marnowanych produktów (22%).

Wiele firm wskazało także na istotność innych celów (dotyczących walki z głodem, edukacji, zmniejszenia nierówności, a także dostępu do czystej wody i energii oraz działania na rzecz klimatu). Co ciekawe, aż 13% badanych odpowiedziało, że ważny jest dla nich Cel 17 – Partnerstwa na rzecz celów. Wkład w jego realizację jest szczególnie ważny z perspektywy GS1, ponieważ tworzenie ustandaryzowanego, globalnego języka danych, którym mogą posługiwać się organizacje na całym świecie, wymaga zaangażowania i współpracy wielu stron.

Standardy GS1 to współczesny gwarant bezpieczeństwa człowieka w wielu obszarach. Pomagają bowiem dostarczyć pełne, ustandaryzowane informacje o produkcie, miejscu jego powstania i składzie. Umożliwiają też śledzenie łańcucha dostaw, ułatwiają weryfikowanie autentyczności produktów. Pomagają też optymalnie zarządzać zapasami w magazynach i sklepach. Przykładowo, w sieci Żabka, która wdrożyła GS1 DataBar, żaden towar po upływie daty „spożyć do” nie zostanie dopuszczony do sprzedaży, ponieważ kod kreskowy nie pozwoli na doliczenie go do rachunku.

Standardy GS1 sprawdzają się nie tylko tam, gdzie chodzi o bezpieczeństwo żywności. Przykładowo, w 2020 roku Uniwersyteckie Centrum Kliniczne WUM wprowadziło rozwiązanie wykorzystujące kody GS1 DataMatrix. Elektroniczne zlecenia lekarskie, wraz z automatyczną rejestracją podania leków pacjentowi, pozwoliły wyeliminować pomyłki i uwolniły pielęgniarki od ręcznego wprowadzania informacji o pacjentach do systemu. Standardy GS1 chronią klientów także w cyfrowym świecie. Unikalny i rozpoznawalny na całym świecie numer identyfikacyjny GTIN pozwala podczas zakupów online sprawnie i jednoznacznie odróżnić produkt oryginalny od podrobionego. Od sierpnia 2020 roku największy polski gracz e-commerce w Polsce, Allegro, wymaga od swoich sprzedawców podawania numeru GTIN – bez identyfikatora sprzedawca nie może dokonać żadnych zmian w ofertach ani wystawiać nowych. 

Standardy GS1 wspierają także walkę z marnotrawstwem żywności. Jak wynika z danych Polskiej Federacji Banków Żywności, Polska znajduje się w niechlubnej czołówce państw UE w tym zakresie. W Polsce marnuje się prawie 5 mln ton żywności rocznie, z czego około 7% jeszcze zanim trafi do koszyka klienta. Na marnowanie żywności w sklepach i hurtowniach duży wpływ ma nieefektywna dystrybucja oraz nieprawidłowe zarządzanie zapasami, czemu można zapobiegać, stosując standardy GS1.

Wspomniane już innowacyjne wdrożenie kodu GS1 DataBar w sieci Żabka poprawia zarządzanie asortymentem, zwłaszcza produktów łatwo psujących się. Sprzedawca widzi zbliżający się termin ważności towaru i może go przecenić, lub przekazać na czas na cele charytatywne, by zapobiec jego zmarnowaniu. Sieć Żabka może też rekomendować optymalną ilość towaru w centrach logistycznych oraz wolumen zamówień do sklepów na podstawie dotychczasowej sprzedaży.

Dzięki standardom GS1 sieci handlowe mogą także usprawnić przekazywanie niesprzedanej żywności do Banków Żywności. Dzięki zastosowaniu systemu EPCIS bazującego na standardach GS1 pracownicy nie muszą ręcznie wypełniać wielostronicowych dokumentów dotyczących przekazywanych artykułów. Dane są importowanie automatycznie, wprost do systemu magazynowego Banków Żywności. 

Podstawowa korzyść z wdrożenia standardów GS1, czyli usprawnienie przepływu informacji w biznesie, przynosi także korzyść dla planety. I nie chodzi tylko o zmniejszanie emisji związanych z transportem, ale także o oszczędność cennych zasobów naturalnych, takich jak drzewa i woda.

W nadchodzących kwartałach, gdy polskie firmy zaczną realizować obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), papier będzie stopniowo znikał z polskiego krajobrazu biznesowego. Ale korzyści z przejścia na elektroniczną wymianę dokumentów, która pozwala zaoszczędzić tony papieru, są już od dawna przeliczane na „twardą” gotówkę. Jak zauważa Bruno Koch, autor raportu z 2019 roku firmy Billentis „The E-invoicing Journey 2019-2025”, zautomatyzowane przetwarzanie faktur przyniesie 60-80% oszczędności na kosztach zakupu papieru (Billentis, 2019). Z kolei, jak wskazują autorzy raportu „e-CMR. Czy jesteś gotowy?” (Polski Instytut Transportu Drogowego, 2022), zastąpienie tradycyjnego listu przewozowego wykorzystywanego w łańcuchu dostaw jego elektronicznym odpowiednikiem może w skali Europy przynieść oszczędności rzędu 600 mln euro rocznie.

Rozwiązania od GS1 Polska eliminujące papierowe dokumenty i usprawniające procesy pojawiły się już między innymi w sieci Biedronka czy u operatora logistycznego Colian Logistic. Biedronka wdrożyła rozwiązanie Paperless w dostawach wyrobów mlecznych od grupy Lactalis. Model ten łączy cyfrowe komunikaty EDI (bazujące na standardzie GS1) oraz etykiety logistyczne GS1. Dzięki modelowi Paperless sieć Biedronka poprawiła sprawność przyjęcia pojedynczej dostawy od Lactalis aż o 44%. Na skutek automatyzacji procesu przyjęć towaru w magazynie spadł również wskaźnik kosztów obsługi dostawy – o 38%. Grupa Lactalis również skorzystała z wdrożenia w ramach modelu Paperless, ponieważ usprawnił on proces fakturowania i rozliczenia między partnerami.

Z kolei firma Colian Logistic zdecydowała się pilotażowo uruchomić elektroniczny list przewozowy (e-CMR), hybrydowe rozwiązanie od GS1 Polska bazujące na platformie Trans Assist. Przewoźnikowi zależało na zapewnieniu efektywności w całym łańcuchu dostaw, a jednocześnie zgodności z obowiązującymi przepisami, które nie dopuszczają jeszcze wprowadzenia w stu procentach cyfrowego listu przewozowego. 

Gdy dane płyną swobodnie między systemami, maszyny mogą przejąć powtarzalne, czasochłonne czynności, uwalniając człowieka do pracy w obszarach, gdzie liczy się kreatywność i rozwój biznesu. Jak pokazuje także przykład Assisto, aplikacji opartej na danych z bazy eProdukty, standardy GS1 mogą także wspierać osoby z niepełnosprawnościami.

Dzięki algorytmom sztucznej inteligencji aplikacja Assisto dokładnie lokalizuje i identyfikuje produkty na półkach sklepowych. Rozwiązanie wykorzystuje najnowsze modele interpretacji obrazu, eliminując konieczność obecności osoby trzeciej podczas zakupów. W ten sposób obniża poziom wykluczenia społecznego osób z niepełnosprawnościami wzroku.

To nie jedyne wykorzystanie danych do wdrożenia prawdziwie innowacyjnych rozwiązań. Kolejny krok to coraz szersze wykorzystanie algorytmów uczenia maszynowego w różnych obszarach, a zwłaszcza w łańcuchu dostaw. Komunikujące się ze sobą maszyny i systemy mogą wesprzeć człowieka w organizacji łańcucha dostaw i w prognozowaniu popytu. Zwłaszcza w szybko zmieniającej się branży retail i e-commerce pozwala to zaoszczędzić zasoby i zapobiec marnotrawstwu w każdym obszarze działania. To wszystko jest możliwe właśnie dzięki powszechności standardów GS1, które eliminują konieczność uspójniania danych pomiędzy różnymi partnerami łańcucha dostaw i sprawiają, że kolejne organizacje stają się prawdziwie data-driven. 

GS1 Polska chce wesprzeć polskie firmy w raportowaniu ESG zgodnie z dyrektywą CSRD. Uczestnicy Systemu GS1 mają do dyspozycji zasoby, które pozwalają im wykorzystać standardy GS1 w raportowaniu zrównoważonego rozwoju. Już wkrótce będą mogli też skorzystać ze wskazówek jak zaraportować konkretne wskaźniki powiązane z wykorzystywanymi standardami GS1 w specjalnym narzędziu dostępnym na stronie GS1 Polska.